Sự phát triển nhảy vọt của công nghệ mới, gia tăng theo cấp số nhân của kết nối thông minh đã khiến mạng 2G và 3G không còn đáp ứng được nhu cầu của người dùng. Với các nhà mạng, chi phí vận hành mạng 2G, 3G, 4G, 5G là tốn kém. Do đó, Bộ TT&TT đã có chủ chương tắt sóng 2G nhằm tối ưu việc quy hoạch tần số, hạ tầng mạng lưới viễn thông, chi phí vận hành nhằm đáp ứng với yêu cầu của quá trình chuyển đổi số quốc gia, thực hiện nhiều việc trên môi trường số.

Trên thế giới, Nhật Bản là quốc gia đầu tiên thực hiện tắt sóng 2G vào năm 2010. Theo khảo sát mới đây về việc tắt sóng 2G, trên thế giới có 102 quốc gia đã thực hiện thành công và đang đẩy mạnh các mạng di động khác, 105 quốc gia đang có kế hoạch sẽ tắt sóng 2G thời gian tới. Tại Việt Nam, tắt sóng 2G là xu thế tất yếu nhưng các chuyên gia, nhà mạng đều nhận định, đây là chính sách có tác động xã hội lớn khi tỷ lệ người dùng 2G còn cao. Đến tháng 12/2023, theo thống kê của Cục Viễn thông, Việt Nam vẫn còn khoảng 15 triệu thuê bao đang dùng 2G.

Viettel là nhà mạng có số lượng thuê bao 2G lớn nhất. Mạng VinaPhone còn 3 triệu người dùng 2G, tương đương 8% tổng số thuê bao. Mạng MobiFone còn khoảng 3 triệu người dùng 2G. Trong số này, tỷ lệ lớn khách hàng là người già, người sống ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa. Đây là những đối tượng khả năng tiếp cận thông tin thấp hơn, gặp rào cản về thu nhập nên khó khăn khi thay thế điện thoại.

Theo thông báo của Cục Viễn thông, đến tháng 9/2024 là hết hạn giấy phép cấp cho công nghệ 2G. Công nghệ này sẽ được quy hoạch và không được cấp phép mới. Từ tháng 9/2024 đến tháng 9/2026, hệ thống 2G hiện có được sử dụng cho dịch vụ thoại và nhắn tin cho thuê bao sử dụng máy điện thoại 3G và máy 4G không hỗ trợ công nghệ VoLTE. Từ tháng 9/2026, sẽ dừng hệ thống di động 2G và chỉ sử dụng cho 4G.

Để thực hiện theo lộ trình này, từ tháng 7/2021, điện thoại công nghệ 2G đã bị dừng nhập khẩu vào Việt Nam. Tuy nhiên, theo phản ánh, người dân vẫn mua điện thoại công nghệ 2G nhập lậu và sử dụng. Do đó, biện pháp của Cục Viễn thông được coi là giải pháp “kỹ thuật” chặn những máy 2G vẫn nhập lậu theo đường tiểu ngạch vào Việt Nam. Theo đó, các nhà mạng sẽ không cho phép nhập mạng mới với các máy điện thoại di động 2G không được chứng nhận hợp quy do Bộ TT&TT công bố.

Theo danh sách của Cục Viễn thông, có 1.500 đơn vị đã được cấp hợp quy cho máy điện thoại di động chỉ hỗ trợ công nghệ 2G. Ông Nguyễn Phong Nhã, Phó Cục trưởng Cục Viễn thông cho biết, các nhà mạng có trách nhiệm truyền thông rộng rãi việc triển khai giải pháp kiểm soát thiết bị 2G chưa hợp quy, ngăn chặn kết nối vào mạng viễn thông di động tới khách hàng của mình; đồng thời, công bố các thông tin đầu mối giải quyết khiếu nại của khách hàng.

Để không ai bị bỏ lại phía sau

Thực hiện kế hoạch của Bộ TT&TT để không khách hàng nào bị bỏ lại phía sau, nhà mạng VNPT xây dựng lộ trình triển khai và phương án hỗ trợ chuyển đổi tối ưu cho người dùng để áp dụng cho mạng VinaPhone. Trong 2 năm qua, nhà mạng đã chủ động tắt các trạm riêng lẻ không phát sinh hoặc phát sinh rất ít lưu lượng. Doanh nghiệp đã kết hợp cả hoạt động kỹ thuật cũng như tuyên truyền cho thuê bao trong khu vực và tiến hành tắt sóng khoảng 10% trạm riêng 2G. VNPT đã xây dựng kế hoạch, giải pháp để đến tháng 9/2024 cam kết thực hiện chuyển đổi tất cả thuê bao, thiết bị chỉ hỗ trợ mạng 2G theo chỉ đạo của Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT).

Bên cạnh đó, VNPT cũng đẩy mạnh truyền thông chủ trương và lộ trình tắt sóng 2G tới khách hàng. Tại các điểm giao dịch, điểm bán hàng lưu động, thông tin chương trình được phổ biến thông qua các bandroll, áp phích, tờ rơi… Đặc biệt, để hỗ trợ khách hàng nằm trong diện bị ảnh hưởng, VNPT còn giao nhân viên hỗ trợ trực tiếp và triển khai trợ giá thiết bị đầu cuối…. Để khuyến khích và hỗ trợ khách hàng tối đa khi thực hiện chuyển đổi máy điện thoại 2G, VinaPhone ưu đãi tặng ngay 30GB Data tốc độ cao miễn phí (dành cho khách hàng nhận được tin nhắn ưu đãi). Chương trình áp dụng từ ngày 9/1/2024 đến hết 15/9/2024.

Ông Lê Mai Sơn, Phó ban Truyền thông MobiFone cho biết, đơn vị hoàn toàn ủng hộ chủ trương tắt sóng 2G, khách hàng chuyển sử dụng 2G Only sang 4G, 5G để tối ưu tần số, hạ tầng, triển khai thêm nhiều dịch vụ số. MobiFone đã tắt sóng 2G ở những khu vực có lưu lượng thấp. Trước khi tắt sóng, nhà mạng đã có phương án đánh giá về sự ảnh hưởng đến người dân, việc triển khai được thực hiện theo lộ trình cụ thể. Tuy nhiên, thực tế khi triển khai, vẫn có tình trạng nhiều người dùng di động nhận được tin nhắn thông báo, nhưng không đọc. Do vậy, vẫn chưa nắm được thông tin về việc sẽ tắt sóng 2G.

Nhà mạng có tỷ lệ thuê bao 2G nhiều nhất là Viettel, chiếm khoảng 16% tổng số thuê bao. Đến tháng 9/2024, đơn vị đã thực hiện dịch chuyển, đưa số lượng thuê bao 2G trên mạng chỉ còn dưới 5% thì doanh nghiệp mới có thể tắt sóng được.

Ông Nguyễn Phong Nhã, Phó Cục trưởng Cục Viễn thông, Bộ TT&TT cho biết: “Các nhà mạng đã có kế hoạch giảm dần số thuê bao này và đang triển khai với mục tiêu đến tháng 9/2024, sẽ không còn những thuê bao này nữa. Một nhà mạng không thể tồn tại đồng thời công nghệ 2G, 3G, 4G, 5G. Điều này sẽ giảm thiểu những khó khăn cho các thiết bị phát sóng. Đây là chủ trương đúng đắn của Bộ TT&TT, được các doanh nghiệp, nhà mạng ủng hộ”.

Bên cạnh đó, giấy phép tần số cấp cho các nhà mạng để triển khai mạng 2G cũng sẽ hết hạn vào tháng 9/2024. Do đó, việc tắt sóng 2G là lộ trình không thể đảo ngược. Bộ TT&TT đã yêu cầu các nhà mạng lớn tiến hành tắt sóng 2G và 3G ở những khu vực có nhu cầu dịch vụ thấp, quy hoạch lại các băng tần 1800MHz, 1900MHz, tới đây sẽ không phục vụ cho máy 2G Only…